თენგიზ ზაალიშვილი

ლაბორატორიის ხელმძღვანელი, სამეცნიერო საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილე, ბიოლოგიურ მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი

გენომის სტრუქტურისა და ფუნქციის ლაბორატორია

მოკლე ბიოგრაფია

თენგიზ ზაალიშვილი დაიბდა 1949 წელს. სკოლის დამთავრების შემდეგ 1966 იგი ჩაირიცხა თბილისის სახ, უნივერსიტეტის ბიოლოგიის ფაკულტეტზე. 1971 -1974 წლებში იყო საქართველოს მეცნიერებათა აკადემისი მცენარეთა ბიოქიმიის ინსტიტუტის ასპირანტი.1974 წლიდან მუშაობდა საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ფიზიოლოგიის ინსტიტუტის ბიოფიზიკის სექტორში ჯერ უმცროსი მეცნ.თანამშრომლის 1985 წლიდან კი  უფროსი მეცნ. თანამშრომლის პოზიციაზე. 1983 წელს მან დაიცვა დისერტაცია  ბიოლოგიის მეცნიერებათა კანდიდატის, ხოლო1992  წელს ბიოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორის წოდების მოსაპოვებლად.
1986 წლიდან ბიოფიზიკის სექტორის ინსტიტუტად ჩამოყალიბების შემდეგ იგი იყო საქართველოს მეცნიერებათა აკადემის მოლეკულური ბიოლოგიის და  ბიოფიზიკის ინსტიტუტის ფუნქციური გენომიკის განყოფილების გამგე.  2000–2006 - საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის  მოლეკულური ბიოლოგიის და  ბიოფიზიკის ინსტიტუტის დირექტორი. 2006–2010  საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის  მოლეკულური ბიოლოგიის და ბიოფიზიკის ინსტიტუტის ფუნქციური გენომიკის განყოფილების გამგე,  ინსტიტუტის სამეცნიერო  საბჭოს თავმჯდომარე. 1997წელს თეგიზ ზაალიშვილი აირჩიეს  საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონდენტად. 1996–2006 წლებში იგი იყო თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტის ბიოქიმიის კათედრის პროფესორი.
2010 წლიდან რამოდენიმე ინსტიტუტის ბაზაზე ივანე ბერიტაშვილის ექსპერიმენტული ბიომედიცინის ცენტრის ჩამოყალიბების შემდეგ იგი არის ცენტრის გენომის სტრუქტურისა და ფუნქციის  ლაბორატორიის გამგე. 2011 წლიდან ცენტრის სამეცნიერო საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილე.
1999 წელს  თენგიზ ზაალიშვილი შვედეთის მეცნიერებათა   სამეფო აკადემიის ნობელის კომიტეტმა   აირჩია ექსპერტად  ქიმიაში 2000 წლის ნობელის პრემიის ლაურეატის  გამოსავლენად. 2021 წელს თეგიზ ზაალიშვილი აირჩიეს საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ნამდვილ წევრად. იგი არის  ევრომეცნიერების ასოციაციის,   საერთაშორისო კვლევითი საზოგადოება SIGMA  Xi-ს   და ტვინის კვლევის საერთაშორისო  ორგანიზაცია (IBRO)-ს წევრი. 2006–2010 წლებში იყო IBRO-ს ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის რეგიონული კომიტეტის წევრი.
თენგიზ ზაალიშვილი არის 70-ზე მეტი ნაშრომის ავტორი,რომლებიც გამოქვეყნებულია სხვადასხვა საერთაშორისო და ქართულ ჟურნალებში.
                                                                          
სამეცნიერო ინტერესთა სფერო

თენგიზ ზაალიშვილის მეცნიერული ინტერესების სფეროს ყოველთვის განეკუთვნებოდა ეუკარიოტული გენომის სტრუქტურა და ფუნქცია, კერძოდ, ბირთვული მატრიქსთან და არამატრიქსულ  უბნებთან ასოცირებული  ADP -რიბოზილ ტრანფერაზისა და DNA ტოპოიზომერაზების როლის შესწავლა გენეტიკურ პროცესებში.
ამჟმად იგი სწავლობს სხვადასხვა სიძლიერის თერმული ზემოქმედების გავლენას ვირთაგვას ღვიძლის და თავის ტვინის უჯრედების  ბირთვებში დნმ-ტოპოიზომერაზა I-ის და   II-ის  შემცველობის და აქტივობის განაწილებაზე ბირთვულ მატრიქსსა და ნუკლეოპლაზმას შორის და
დნმ-ტოპოიზომერაზა I-ის და  დნმ-ტოპოიზომერაზა II-ის აქტივობას  ვირთაგვას თავის ტვინის  უჯრედებიდან იზოლირებულ  ბირთვულ   მატრიქსსა და ნუკლეოპლაზმაში ნორმასა და ჰიპერთერმიის პირობებში.

შრომების სია 2010 წლიდან:

1. G. Zaalishvili., D. Margiani., K. Kutalia., S. Suladze.,  T. Zaalishvili,  2010, Automodification of PARP-1 mediates its tight binding to the nuclear matrix. Biochemical and Biophysical Research Communications,  393, pp. 123-125.    
2. G. Zaalishvili., D. Margiani., K. Kutalia., S. Suladze ., T. Zaalishvili. ”Automodification of PARP-1 mediates its tight binding to the nuclear matrix”. Proc. Conference “Physiological Mechanisms of Organism’s Functional Regulation”, Yerevan, 2012, pp. 160-163
3. Zaalishvili G, Zaldastanishvili E, Karapetian M, Zaalishvili T.” Increased PARP-1 levels in nuclear matrix isolated from heat shock treated rat liver”, Biochemistry (Mosc). 2012 Jan;77(1):105-10.
4. Kutateladze TV, Gabriadze II, Datukishvili NT, Karseladze MV,  Zaalishvili TM. ”Screening of genetically modified plants by duplex PCR”. Annals of Agrarian Science. 2013,11(1):76-9.                                               
5. Gabriadze, T.Kutateladze, B.Vishnepolsky, M.Karseladze,   N.Datukishvili,  T.Zaalishvili, G.Muskherishvili “Polymerase chain reaction based assays for specific detection of barley”.  Bulletin of the Georgian National Academy of Sciences   9, 1, 2015.145-150
6. M. Karapetian.E. Zaldastanishvili,T. Zaalishvili,G. Zaalishvili. “The Study of Nuclear Localization of amh and sox9a Genes in Male and Female Gonadal Tissues of Zebrafish”. Biopolymers and Cell, Supplementary 31, 5, 2015. 34
7. Tengiz Zaalishvili, Dina Margiani, Ketevan Kolkhidashvili, Ketevan Kutalia,  Molecular   Mechanism of PARP-1 Action: How Six Domains Form One Enzyme. Systemic, Cellular and Molecular Mechanisms of Physiological Functions and their Disorders, chapter27, pp . 363-383. Nova Science Publishers, Inc.2016
8. T.Zaalishvili, K.Kutalia, K.Kolkhidashvili, D.Margiani, T.Eristavi. 2017. DNA Topoisomerase Activities of Nuclear Matrices Isolated by Different Slow (two days) and Fast (one day) Methods from Rat Liver.   Bulletin of the Georgian National Academy of Sciences v 11, N 3.  125-131.
9. T.Zaalishvili, K.Kutalia, K.Kolkhidashvili, D.Margiani, T.Eristavi. 2020. Endonuclease Like Activity of DNA Topoisomerase II Associated with Nuclear Matrix at Low pH Value.  Bulletin of the Georgian National Academy of Sciences, v 14, N 3.  108-112
10. R.Kupatadze, K. Kuridze, N. Gachechiladze,T. Eristavi, P.Toidze, Sh.Gogichaishvili, T.Zaalishvili, M. Zaalishvili.  2022. The Study of Transition of Giant Protein Smitin into Amyloid form by Means of Different Methods in vitro. Bulletin of the Georgian National Academy of Sciences v 16, N 4.  80-86.